Historia e tiranes

Për herë të parë emri i Tiranës përmendet në vitin 1418 në një dokument
të Venedikut. Sundimtarë të tokave ku shtrihet sot Tirana në shekullin
e XIV kanë qenë familja e Topiajve. Nga mesi i shekullit XIV deri më
vdekjen e Skënderbeut kanë qenë pjesë e tokave Kastriote. Pas vdekjes
së tij territoret e qendrës së banimit shpopullohen dhe braktisen ashtu
që gjatë kësaj kohe nuk dukej ndonjë qendër vendbanim por shpërndahet
në disa qendra në nivel të fshatrave.

Regjistrimi i tokave të
këtyre fshatrave bëhet nga pushtimin otoman në vitet 1431-1432. Qendra
e këtyre fshatrave, Tirana u themelua në 1614 nga Sulejman Bargjin -
Pasha nga fshati Mullet, i cili ne fillim ndërtoi një xhami, një furrë
pjekje dhe një hamam. Qendra e themeluar u mbajt nën sundimit e
pasardhësve të tij Ibrahim Bargjin Beut dhe të birit të tij Ahmet
Bargjin Pashës i cili lë pas vete katër vajza. Të katër vajzat e Ahmet
Bargjin Pashës martohen me pjestarë të familjes së Kapllan Toptanit i
cili merr në këtë mënyrë sundimin e Tiranës në vitin 1807 dhe e bartë
qendrën e nën-prefekturës Krujë-Tiranë në Tiranë. Deri në këtë kohë,
lagjet më të vjetra të Tiranës kanë qenë ajo e Mujos dhe e Pazarit, të
ndodhura sot në zonën mes qendrës aktuale dhe rrugës së Elbasanit.

Pas
vdekjes (1816) së Kapllan (Topia) Pashës së Krujës, më 1817 sundimin e
merr përkohësisht Haxhi Et'hem Bargjin - Beu (nga fisi i Bargjinëve por
jo trashëgimtar).

Më 1822 familja e Topijave merr prapë nën
sundim Tiranë. Pas sundimit (1822-1837) të Abudrrahman Topisë - Beut,
sundimin e Topiave në Tiranë e vazhdon i biri i tij, Ahmet Topia - Beu
cili sundon deri më 1865 ku edhe merr fund sundimi i shefit të familjes
sunduese. Me rritjen e rolit qytetar të parisë dhe me reformën në
administratën Turke të vitit 1865 krijohet vilajeti i Shkodrës (i
ngjashme me qarkun e Shkodrës) dhe Sanxhaku i Durrësit në të cilën
Tirana ishte nënprefekturë.

Nga viti 1913 Tirana administrohet nga Kryebashkiak vendas.


Si
kryeqytet i përkohshëm Tirana u shpall më 8 shkurt 1920 nga Kongresi i
Lushnjës dhe përfundimisht e mori këtë status më 31 dhjetor 1925.

Në
vitin 1990 Tirana numëronte vetëm 244.200 banorë. Aktualisht, dyndja
masive e banorëve nga gjitha anët e tjera të vendit përdrejt
kryeqytetit, të cilët shpresojnë të gjejnë aty punë dhe jetë me të
mirë, e ka rritur zhvillimin dhe numrin e popullsinë.